روانشناسی،مشاوره و راهنمایی
مشاوره در زمینه های:تشخیص اختلالات روانی،ازدواج،تحصیل،خانواده،فردی و....
اين عوامل، مهارتها، نگرشها و تواناييهاي كودكان را شكل ميدهد و روي مشكلهاي رفتاري آنها اثر ميگذارد.
برای مدیریت مشكل های رفتاری كودكان در ابتدا باید به این بپردازیم كه بدرفتاری كودكان چه دلایلی دارد. چرا كودكان این طور رفتار می كنند؟ چگونه ممكن است كودكانی از یك خانواده در برخی زمینه ها آن چنان مشابه و در برخی موارد تا این حد متفاوت باشند؟ برای درك چگونگی شكل گیری رفتار كودكان، لازم است 3 نكته را در نظر داشته باشیم:
1 - ساختار ژنتیكی
2 - محیط خانوادگی
3 - جامعه ای كه در آن زندگی می كنند
این عوامل، مهارت ها، نگرش ها و توانایی های كودكان را شكل می دهد و روی مشكل های رفتاری آنها اثر می گذارد.
درباره ساختار ژنتیكی باید به این نکته اشاره کنم که كودكان، ساختار ژنتیكی واحدی را از والدین خود به ارث می برند. این توارث شامل خصوصیات جسمی مثل رنگ چشم، مو و خصوصیات رفتاری و هیجانی است. مثلا كودكانی كه مشكل تمركز یا تمایل به غمگین یا افسرده بودن دارند، ممكن است چنین ساختار ژنتیكی ای داشته باشند كه در آنها این مشكل ها را محتمل تر می كند.
كودكان سرشت خود را از والدین به ارث می برند، مثل میزان اجتماعی و برون گرا بودن، میزان فعالیت یا وضعیت هیجانی.
برخی از این خصوصیات مدیریت كودكان را دشوار می كند. مثلا برخی از آنها به توجه زیاد نیازمندند، برخی بسیار فعال یا شلوغ و دائم در حال جستجوی محیط اطرافشان هستند، بعضی هم گریه و جنجال به پا می كنند و تنظیم تغذیه و خوابشان مشكل است. البته فقط كودكان دشوار، مشكل های رفتاری پیدا نمی كنند و برخی از كودكان آسان نیز این مشكل ها را دارند. رفتار كودكان نه تنها به سرشت آنها، بلكه به واكنش دیگران به رفتارشان نیز بستگی دارد.
چهار شنبه 15 شهريور 1391برچسب:, :: 17:38 :: نويسنده : ابوذر
گاهی، روح، عواطف و احساسات کودکان هم مثل بزرگترها، دچار مشکل شده و او، به کسی احتیاج دارد که کمکش کند، ولی ما پدرها و مادرها، معمولا نمیدانیم که در این شرایط، باید به کجا مراجعه کنیم؛ روانشناس، مشاور یا روانپزشک؟ شما چه فکر میکنید؟ اصلا تفاوت میان این تخصصها را میدانید؟ از کجا شروع کنیم؟ روانشناسی، شاخهای از علوم انسانی است که هدفش، مطالعه رفتار انسانهاست؛ یعنی همه فرآیندهای ذهنی ما را مورد مطالعه قرار میدهد و مختص رفتارهای غیرعادی یا مرضی نیست. وقتی ما، در زمینه تربیت فرزندمان، به مشکل یا سوالی برمیخوریم یا حتی در وجود او، نشانههایی میبینیم که درکشان نمیکنیم، در قدم اول، میتوانیم با مراجعه به یک مشاور، راهکارهای خوبی برای برخورد با این مساله خاص پیدا کنیم؛ اما اگر در این مرحله، مشکل فرزندمان، در این مرحله و با راهحلهایی که مشاور میدهد، حل نشود، وقت مراجعه به یک روانشناس کودک است. حرف بزن، نقاشی بکش، درمان شو
رفتن نزد روانشناس کودک، شبیه مراجعه به پزشک اطفال نیست؛ اینجا، خبری از تخت معاینه، قرص، آزمایش خون و... نیست. روانشناسان برای کمک به فرزند شما، احتیاج به چند سرنخ دارند تا بدانند مساله، از کجا و چهطور آغاز شده است و برای این کار، از روش سوال و جواب، نقاشی، طرح کردن معماهای ساده، بازی با کودک و... استفاده میکنند. اگر فرزند شما، خجالتی است یا در مهدکودک و مدرسه، ارتباط خوبی با بچههای دیگر برقرار نمیکند، اگر ناخن میجود یا همیشه نگران و مضطرب است، یک روانشناس، بهخوبی میتواند با او ارتباط برقرار کرده و به احساساتش پی میبرد. وقتی سیستم بدنی، به هم میخورد
مراجعه به روانشناس میتواند خیال ما را درباره اینکه فرزندمان، دچار یک بیماری جدی شده، راحت کند، اما گاهی هم نتیجه بررسیهای روانشناسان، حاکی از وجود نوعی اختلال در مغز، مثل اختلالات هورمونی است. اینجاست که یک روانپزشک میتواند به او کمک کند و برای این کار، از روشهای مختلف دارویی و غیردارویی کمک میگیرد. بهطور معمول، ما، وقتی کودک را نزد روانپزشک میبریم که تمام مراحل، از روانشناس و مشاور را گذرانده باشیم. این نشانهها را جدی بگیرید
1. شبادراری یا تخلیه بیاراده ادرار که معمولا از سه تا چهار سالگی شروع میشود، یکی از شایعترین نشانههای مشکلات هیجانی بچهها در دوران کودکی است. 2. مکیدن شست: این رفتار، معمولا قبل از سه سالگی شروع میشود و علت آن، بهطور معمول، رویارویی با فشار روانی مشکلات هیجانی و اضطراب است. 3. جویدن ناخن: این واکنش، در همه گروههای سنی اتفاق میافتد، ولی بهطور معمول، از پنج سالگی شروع میشود و بیشتر، زمانی اتفاق میافتد که کودک، فشار روحی یا اضطراب یا عصبانیت داشته باشد. 4. ترس از جدایی: معمولا از دو تا 2/5 سالگی شروع میشود و ریشه آن، در مواقعی است که کودک، احساس ناامنی داشته باشد. 5. حسادت: بهطور معمول، حسادت در کودکان، از سن 2/5سالگی شروع میشود که برای یک کودک، بسیار آزاردهندهتر از بزرگسالان است و بیشتر این کودکان، چون به مادر و پدر خود، وابستهترند، به همین دلیل، علاقه چندانی به افراد بیرون از حلقه خانواده ندارند. چهار شنبه 15 شهريور 1391برچسب:, :: 17:36 :: نويسنده : ابوذر والدين نبايد به اين عادت فرزند خود واكنش نشان دهند زيرا در برخي موارد ناخن جويدن روشي براي جلب توجه ديگران است و عكس العمل والدين همان توجهي است كه كودك خواستار آن است.
بسیاری از والدین زمانی که متوجه می شوند فرزندشان در حال جویدن ناخن هایش است، ناراحت و آزرده خاطر می شوند و او را از این کار منع می کنند. والدین از این که ناخن جویدن مانند مکیدن انگشت، تاباندن موی سر و چرخیدن در اتاق به شکل یک رفتار درآید، نگران اند. معمولا عادت با تکرار یک رفتار ایجاد می شود و بهتر است والدین قبل از این که جویدن ناخن به عادت کودکشان تبدیل شود، برای رفع آن اقدام کنند.
از جمله دلایلی که موجب ناخن جویدن کودک و نوجوان می شود، آن است که او سعی می کند با انجام این کار از میزان استرس خود بکاهد.
ناخن جویدن موضوع مهمی در بحث روان شناسی و روان پزشکی است؛ زیرا تعدادی از افراد درگیر این اختلال هستد. در کشور ما نیز آمارها نشان می دهد، یک سوم کودکان دبستانی، نیمی از نوجوانان دوره راهنمایی و یک چهارم دانش آموزان دبیرستان عادت به جویدن ناخن دارند. این اختلال باعث ایجاد مشکلات متعددی از جمله بیماری های جسمی می شود و احتمال بروز عفونت های قارچی، باکتریایی و ویروسی را افزایش می دهد. از طرفی وجود این اختلال در کودکان، به دندان آسیب می رساند و در برخی موارد باعث تغییر شکل ناخن و قرمزی اطراف انگشتان دست کودکان می شود.
بروز این اختلال، علل متفاوتی دارد. کارشناسان معتقدند معمولا افرادی که ناخن می جوند دچار اضطراب و افسردگی هستند و کمتر در جمع حضور پیدا می کنند. همچنین ترس از سرزنش دیگران، عادت و یا الگو گرفتن از اطرافیان، از دیگر عوامل بروز این اختلال است. البته خوب است بدانید، نتایج بررسی ها نشان می دهد، این رفتارها در برخی موارد علت ژنتیکی دارد.
با توجه به عوارض جویدن ناخن، پیش گیری و درمان آن اهمیت زیادی دارد. اما پرسش هایی که در این زمینه مطرح می شود این است که چگونه می توان از این اختلال پیشگیری و آن را درمان کرد و نقش بزرگ ترها در کمرنگ شدن این عادت چیست؟ باید گفت والدین هرگز نباید فرزند خود را برای ناخن جویدن تنبیه کنند، زیرا خود تنبیه ترس و اضطراب کودک را بیشتر می کند.
راه کارهای عملی
1 - برای کمک به این کودکان می توان از ناخن آسیب دیده تصویری تهیه کرد و وضعیت آن را با ناخن سالم مقایسه کرد. همچنین هنگامی که کودک مشغول جویدن ناخن است بدون این که متوجه شود، از او فیلم تهیه کنید و سپس برای او به نمایش بگذارید. احتمال دارد با مشاهده فیلم به خود بیاید و این عادت را کنار بگذارد.
2 - قرار دادن آیینه جلوی کودک او را متوجه این عادت ناپسند می کند. کودک را تشویق کنید در مجلات، تصویر دست های زیبا را جست وجو کند یا روی کتاب یا آینه بچسباند تا مرتب تصویر این دست ها را با دست های خود مقایسه کند.
3 - اقدام دیگری که در این زمینه مفید است، شناسایی مکان و زمانی است که این رفتارها در او بیشتر می شود.
به عنوان مثال، شاید کودک با ایجاد موقعیت های خاص به ناخن جویدن می پردازد. این حالت را که در او استرس ایجاد می کند شناسایی و کاری کنید که در موقعیت های استرس زا قرار نگیرد. اگر کودک هنگام تماشای برنامه تلویزیونی ناخن می جود، شیئی به دست او بدهید تا سرش گرم شود. به مکان هایی که این عادت کودک زیاد می شود نیز دقت کنید تا علت این اختلال را بفهمید. هنگامی که این عادت کم شد، با تعیین پاداش، این رفتار خوب او را تقویت کنید. به عنوان مثال، برای تشویق هر بار ناخن نجویدن ستاره ای به جدول برنامه های روزانه او اضافه کنید و به ازای هر ۱۰ ستاره به او هدیه دهید. اگر فرزند شما دختر است به او لاک یا دستکش هدیه کنید تا با استفاده از آن جویدن ناخن را فراموش کند. اگر پسر است به او ناخن گیر یا ذره بین بدهید تا با استفاده از آن به آسیبی که به ناخن و اطراف آن رسانده است، توجه کند و ناخن های خود را کوتاه کند. در صورت آسیب رسیدن به دندان های کودک به دندان پزشک مراجعه کنید. اگر این عادت با اضطراب شدید همراه باشد، حتما از متخصصان بهداشت روان کمک بگیرید. گاهی رفتار والدین یا اطرافیان، زمینه اضطراب کودک را زیاد می کند.
تأثیر رفتار والدین بر ناخن جویدن کودکان
متخصصان علاوه بر بررسی رفتار کودک، بر رفتار والدین او نیز تمرکز می کنند. زیرا عامل اصلی این رفتار، ممکن است عملکرد والدین و اطرافیان باشد. متخصص در این شرایط به والدین کمک می کند تا رفتار و واکنش خود را نسبت به کودک سنجیده تر کنند تا اضطرابی به کودک وارد نشود. کودک با ناخن جویدن به نحوه رفتار والدین یا اطرافیان با او واکنش نشان می دهد؛ در این زمینه والدین باید سعی کنند ناراحتی و مشکلات ناشی از مشغله های کاری خود را به منزل منتقل نکنند.
از جمله روش هایی که یک روان شناس می تواند برای برطرف کردن این مشکل کودک از آن استفاده کند، روش های خاص ریلکسیشن است. اگر به علت بالا بودن استرس کودک، این روش درمانی نیز جواب ندهد، پزشک داروهایی را تجویز می کند تا اضطراب کودک کمتر شود.
لاک های با طعم تلخ که برای مقابله با ناخن جویدن از آن استفاده می شود، چندان موثر نیست و توصیه نمی شود. والدین نباید به این عادت فرزند خود واکنش نشان دهند زیرا در برخی موارد ناخن جویدن روشی برای جلب توجه دیگران است و عکس العمل والدین همان توجهی است که کودک خواستار آن است. در مورد این عادت با او صحبت کنید اما درباره رفتارش قضاوت نکنید.صحبت با او درباره ناخن جویدن نباید باعث افزایش اضطراب وی شود. به او بگویید که این مشکل را با کمک او حل خواهید کرد.
چهار شنبه 15 شهريور 1391برچسب:, :: 17:34 :: نويسنده : ابوذر دختر کوچولو، هفت، هشت ساله به نظر میرسید و از همان نیمساعتی که توی موبایلفروشی، کنار من ایستاده بود، پیدا بود که هیچ وقت در زندگیاش، «نه» نشنیده؛ چون آنقدر برای خریدن یک تلفن مد روزتر، گریه کرد که کم مانده بود آقای فروشنده، گلکسی را دودستی تقدیم کند تا شاید این جوی روان اشکهایش خشک شود. مادرش که هم معذب شده بود، هم کلافه، در پاسخ به نگاه کمی متعجب من گفت: «با اینکه هر دقیقه، یک هوس تازه میکنه، ولی من طاقت ندارم بهش نه بگم. آخه من همین یک بچه رو دارم. بعضی وقتا هم نگران میشم نکنه دارم لوسش میکنم؟!» بچهها، بهخصوص پرتوقعترها، از شنیدن کلمه نه که راحت و سریع، از دهان والدین خارج میشود و تکلیف را یکسره میکند، بیزارند و برای خواستههای رنگارنگشان، تنها انتظار شنیدن یک بله جادویی را دارند. با این حال، گاهی پدر و مادر، در اجابت خواستههای فرزندشان، دچار تردید میشوند، چون نمیدانند آیا او میتواند مسوولیت داشتن آنچه را درخواست کرده، بهعهده بگیرد یا درباره چگونگی استفاده صحیح از آن، آگاهی دارد. بخریم یا نخریم؟
اگر قرار است برای کودک، وسیلهای خاص مثل رایانه و لپتاپ شخصی، تلفن همراه شخصی و...، تهیه شود، بهتر است برای این کار، دلیل قانعکنندهای وجود داشته باشد یا نیاز به خرید آن از سوی والدین، احساس شود. خریدن وسایل غیرضروری، به صرف اینکه «بچههای مردم هم دارند» یا «بچه من دوست داره وسایلش رو مد باشه»، چندان درست نیست. خرید این وسایل، در صورت تمایل پدر و مادر، باید با گذاشتن قانونها و محدودیتها همراه باشد و نظارت و کنترل والدین، حتما در مورد آنها اعمال شود. چه کنیم که «وجداندرد» نگیریم
همه پدرها و مادرها دوست دارند تا آنجا که ممکن است، خواسته کودکشان را برآورده کنند، اما باید بدانند که این تقاضاها، چهقدر منطقی و قابل تامل هستند. وقتی فرزندتان، خواستهای از شما دارد، به شرایط خانواده خودتان فکر کنید و ببینید خرید این وسیله خاص، چه اثرات مثبت یا منفی، برای شما و فرزندتان دارد. سپس، با جمعبندی این موارد، تصمیمگیری کنید. گول نخورید
«تو، پدر یا مادر خوبی نیستی. من رو دوست نداری. پدر و مادر دوستم رو ببین. تا لب تر میکنه، هر چیزی که میخواد، براش آماده میکنن». اینها نمونهای از بازیهای کلامی کودکانه است که هدفشان، گول زدن شماست! بچهها میخواهند شما را دچار احساس گناه کنند تا به خواستههایشان برسند. وقتی خواستههای بچهها برآورده نمیشود، سراغ این حرفها میروند و پدر و مادر را از نظر احساس و میزان محبتشان، زیر سوال میبرند. بهترین راه این است که شما، پای اصول خود بایستید و یک نه قاطعانه بگویید؛ زیرا صلاح کودک خود را بهتر از هر کس دیگر، حتی خود او میدانید. چهار شنبه 15 شهريور 1391برچسب:, :: 17:19 :: نويسنده : ابوذر
آخرین مطالب پيوندها نويسندگان |
||
|